Եթե որևէ հայ չի խոսում հայերեն, պետք է ստանա իր արդար պատիժը

— Ի՞նչ է քո անունը, — հարցրեց արքայից-արքան:

— Ես հայերեն չգիտեմ, — հունարեն պատասխանեց Եվպատորի զորապետը:

Մի ակնթարթում Տիգրանի դեմքը փոխվեց:

Զայրույթից նա չկարողացավ նստած մնալ տեղում, ելավ գահից և, առանց որևէ մեկի կողմը նայելու, սկսեց անցուդարձ անել:

Հետո նորից բազմեց գահին և դիմելով անծանոթ զորապետին, հունարեն հարցրեց:

— Դու հա՞յ ես:

— Այո:

— Ի՞նչ է քո անունը:

— Հեկտոր:

— Քանի՞ տարեկան ես:

— Քսանյոթ:

— Քսանյոթ տարի աշխարհի վրա ապրել ես առանց հայերեն խոսելո՞ւ:

— Արքայից-արքա, Պոնտոսում հունարեն են խոսում:

— Բայց դու հայ ես:

— Այո, և այնուամենայնիվ Պոնտոսում կարելի է ապրել նաև առանց հայերենն իմանալու:

— Մի՞թե այդպես են մտածում Պոնտոսում գտնվող բոլոր հայերը:

— Երևի ոչ բոլորը:

Բայց հայերենով ես չէի կարող զորապետի աստիճանի հասնել Միհրդատ Եվպատորի մոտ:

— Օտարազգի թագավորին ծառայելու համար դու մոռացե՞լ ես մայրենի լեզուն:

— Չգիտեմ, արքայից-արքա, բայց այդպես եմ վարվել:

— Որտե՞ղ ես ծնվել դու:

— Փոքր Հայքում:

— Ահա թե ինչու էր Եվպատորը պինդ գրկել Փոքր Հայքը:

Լսո՞ւմ ես, Մամիկ, թե ինչքան ենք ուշացել մենք:

Փոքր Հայքում հայերը ուրանում են մայրենին, պաշտոններ ձեռք բերելու և բարեկեցիկ կյանք ստեղծելու համար խոսում են հունարենով, փոխում են նույնիսկ իրենց տոհմանունները:

Ինչո՞ւ են քեզ Հեկտոր կոչել:

— Չգիտեմ, հայրս է դրել այդ անունը:

— Իսկ դու երբևիցե մտածե՞լ ես, որ աստվածները կպատժեն քեզ մի օր դավաճանությանդ համար:

— Իսկ ո՞ւմ եմ դավաճանել ես:

— Հայքին:

— Բայց ես երբեք գործ չեմ ունեցել Հայքի հետ, ես Եվպատորի հետ կռվել եմ միայն հռոմեացիների դեմ:

— Դու չե՞ս դավաճանել Հայքին:

— Ոչ:

Նույնիսկ հոգուս խորքում հպարտացել եմ, որ Հայքն ավելի զորեղ է, քան Ասիայի որևէ տերություն, որ արքայից-արքա Տիգրանն ավելի մեծ է, քան աշխարհի որևէ մեծություն:

— Քո հաճոյախոսությունն ինձ չի ուրախացնում:

Եթե որևէ հայ չի խոսում հայերեն, պետք է ստանա իր արդար պատիժը:

— Ի՞նչ օրենքով:

— Մեր հայկյան օրենքով:

Մենք աշխարհ ենք եկել հայերենով և եթե մի օր հեռանանք աշխարհից, մեր հրաժեշտի խոսքը պետք է հայերեն լինի։

Հայկ Խաչատրյան “Տիգրան Մեծ” պատմավեպից

Աղբյուրը՝ Զարուհի Թովմասյանի դիմատետրի էջը