Ինչպես է կատարվում ռուսաց լեզվինՙ ՌԴ պետական լեզվին վերաբերող օրենքը

ՌԴ Պետդումայի Դաշնության խորհրդի փոխնախագահ Վյաչեսլավ Շտիրովը մոսկովյան «Լիտերատուրնայա գազետա» թերթում տպված ծավալուն հոդվածում հետաքրքրական դատողություններ է անում պետական լեզվի պաշտպանությունն ուժեղացնելու անհրաժեշտության վերաբերյալ: Իսկ մե՞նք:

Հեղինակը հենց սկզբից բերում է ռուսական «Աերոֆլոտ» պետական ավիաընկերության օրինակը, որի տոմսերի վրա ռուսերեն ոչ մի բառ չկա: Ամեն ինչ անգլերեն է, ասես ուղեւորները ԱՄՆ-ում են կամ Մեծ Բրիտանիայում:

Նույնը վերաբերում է «Ուրալսկիե ավիալինիի» ավիաընկերությանը, որը թեեւ մասնավոր է, բայցՙ ռուսական, կենտրոնակայանը Եկատերինբուրգում է: Այդ ընկերության Մոսկվա-Իրկուտսկ չվերթի տոմսերի վրա նույնպես ռուսերեն ոչ մի բառ չկա:

Ասում են, թե այդպես է ստեղծված համակարգչային ծրագիրը, որպեսզի հնարավոր լինի տոմսեր պատվիրել համացանցում: Եվ քանի որ ընկերություններն ունեն նաեւ միջազգային չվերթեր, որտեղ ընդունված է անգլերենը, ուստի ավելի հեշտ է ունենալ մեկ ծրագիր:

Շարունակությունը →

Գյուղատնտեսական գրականությունը մեզանում զգալի ծավալվում է. եղած հրատարակչական մարմիններին ավելացել է մեկը` Հողժողկոմատը, որ գուցե հետագայում կարևոր մասն է առնելու իր վրա` գյուղատնտեսական գրականության: Մի թերի կա, որ ըստ հնարավորության պետք է վերացնել. եղած գրքույկների 90 տոկոսը թարգմանություն է, ըստ մեծի մասի` ռուսերենից: Ճիշտ է աշխատում են «հայացնել», հարմարել մեր պայմաններին ու գյուղացու տնտեսության, սակայն շատ քիչ դեպքում է այդ լրիվ հաջողվում: Լավ թարգմանած գրքերի արժեքն իմացվում է այն ժամանակ, երբ այդ գիրքն ընկնում է ընթերցողի` գյուղացու ձեռքը: Այդ դեպքում ավելի շուտ է երևում գրքի թերին և առավել կողմը:

Գյուղատնտեսական մեր գրականությունն աստիճանաբար նվաճումներ է կատարում գյուղում, նույնիսկ շատ հեռու անկյուններում: Եվ մեր գրքույկներն ավելի ուշադիր պիտի թարգմանել ու կազմել, որ գյուղացին համոզվի, նրան մատչելի լինի գրքում գրածը:

Շարունակությունը →

Հատվածներ Ն. Մառի` 1925թ.-ին Փարիզում հայ ուսանողության համար կարդացած դասախոսությունից

Բայց ի՞նչ է լեզուն: Մարդու ներքին կյանքի բացահայտումը և արդարությունը, ոչ միայն խոսք բանավոր թե գրավոր, այլ և թե՛ նյութեղեն, և թե՛ հասարակական մարմնացած հիշատակարաններ: Աղթամարի վանքը, քանդակագործության հրաշքը – ասում են, Ի դարում քանդված Անիի ինքնավարության եղանակը – խասինջուությունը, Դվինի և Շահապիվանի ժողովները, Վարդանանց քաջագործությունները, նրանց նահատակությունը, համաշխարհային առևտրի ծառայող ինը կամարակապ սքանչելի ճարպկությամբ կառուցված կամուրջները մի փոքրիկ գետի` Ախուրյանի վրա, և հազար ու մեկ այլ հայոց ազգի կամ ազգայինների ստեղծագործությունները Հայաստանից էլ դուրս, ի՞նչ են եթե ոչ հայոց լեզու, հայկական լեզու: Եվ հայերեն լեզուն, սովորական իմաստով հասկացված լեզուն, այդ բանն է վկայում: Նա էլ նախնական մարդկության լեզվի հատկությունները պահելով, մեզ ցույց է տալիս, որ լեզուն չէ միայն խոսքերի հավաքումն, այլև գործերի, լեզուն` ինչպես և հաբեթագիտությունը հասկանում է` լոկ բառեր չեն: Հայերենում «բան» բառը ի զուր չէր նշանակում և «խոսք», ինչպես հունարենում «լո՛գոս» կնշանակե միաժամանակ գործ կամ առարկա. և այս եղելությունը աշխարհաբարը պարզ ցույց է տալիս — «ի՜նչ բան», «բանթող», «բանվորներ» և այլ ասացվածների մեջ: Արդեն այդ խոսքի ծագումը հաբեթագիտությունը գտել է, նա նշանակում էր և՛ «խոսել», և՛ «գործել», և՛ «շինել»:

Շարունակությունը →

The news on Armenia’s accession to the Customs Union, voiced during the September visit of President Serzh Sargsyan to Moscow, has given place to speculations in Armenia, that Moscow will take serious efforts in the promotion of the Russian language in Armenia.

While some in Armenia may treat such developments indifferently, many others perceive the possible “revival” of Russian as a threat to Armenian language in particular, and to Armenian national identity in general. The concerns are not misplaced, given the fact Russian is the official language of the Customs Union and Russia top officials repeatedly voice the idea of Russian language popularization in Armenia.

Շարունակությունը →

Մի օր էլ, երբ պատանի Ստեփանը պայուսակը թևատակին սովորականի պես գնում է դասի, տեսնում է դպրոցը փակ, իսկ Զաքար վարժապետը` բանտում: Հայ ուսուցչի միակ հանցանքը այն էր, որ նա երեխաներին սովորեցնում էր հայոց լեզուն: Չէ՞ որ ցարական կառավարությունը 1903 թվականին արդեն երկրորդ անգամ արգելել էր հայկական դպրոցներն ու գրավել եկեղեցական կալվածները: Սակայն հայերն ամենուրեք, ինչպես Ղարաքիլիսա ավանում, գաղտնի դպրոցներ էին բացել:

Զորյանի հայրն ու մայրը, միանալով ընդհանուր բողոքին, չէին ուզում, որ որդին սովորի ռուսական դպրոցում, ուր ինչպես կարծում էին, երեխաներին կտրելու էին մայրենի լեզվից:

Շարունակությունը →

Շքեղ մի տուն մտա, հայի մի տուն,

Կարասիներ, գորգեր ու սպասքներ ընտիր.

Ճռնչում էր գրքից պահարանը փայլուն,

Ու նրա մեջ ո՜չ մի հայերեն գիրք.

Բազմած էին այնտեղ գրչի մեծեր անթիվ,

Միայն մեր Մաշտո՜ցը այնտեղ չկար,

Ինքն իր որդուց` մերժված, ինքն իր որդուն` օտար,

Ինքն իր տան մեջ դարձած վտարանդի…

Մռայլվել էր Մասսի հայացքը սառ.

Օրորվում էր տխուր հայոց բարդին…

1958թ.

Սիլվա Կապուտիկյան, Երկերի ժողովածու, հատոր առաջին, Հայաստան հրատարակչություն, Երևան 1974թ., 407:

Բաց Նամակ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Շնորհազարդ Հայրապետ

Ն. Ս. Օ. Տ. Տ. Արամ Ա. Կաթողիկոսին,

 Աստուած օգնակա՛ն, Վեհափա՛ռ Տէր,

Հայաստանեայց Առաքելական Ս. Եկեղեցւոյ Եպիսկոպոսաց պատմական Ժողովին առիթով քանի մը օրէ ի վեր կը գտնուիք Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի մէջ, այսինքն` հայոց Սրբազնասուրբ Վարդապետի` Մեսրոպ Մաշտոցի լուսաճաճանչ դամբարանէն ընդամէնը քանի մը հազար մեթր հեռու: Այս իրականութիւնը կը յայտնեմ նկատի ունենալով, յետագայ տողերով ցաւ ի սիրտ Ձեզի իմ փոխանցելիք հետեւեալ սրտակեղեք փաստերը:

Շարունակությունը →

«Հայկական ժամանակը»  գրում է. Երեկ  Երևանի «Արմենիա Մարիթում« տեղի է ունեցել  հանդիսավոր ընդունելություն՝ նվիրված Չինաստանի  Ժողովրդական  Հանրապետության  ազգային տոնին։  Ընդունելությանը մասնակցել և ելույթ է ունեցել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը։ Տիգրան Սարգսյանը  ելույթ է ունեցել ռուսերեն։ «Հայաստանի կառավարության և անձամբ իմ անունից  շնորհավորելով ներկաներին Չինաստանի  ազգային  տոնի կապակցությամբ…»-  կարդում ենք միջոցառման մասին կառավարության պաշտոնական  հաղորդագրության մեջ,  որտեղ նաև ելույծից հատվածներ կան՝ արդեն հայերեն թարգմանությամբ։ Ընդունելության ժամանակ  ՀՀ կառավարության անունից  ՌԴ պետական լեզվով  հնչած  ՀՀ վարչապետի խոսքը  չի թարգմանվել ՀՀ պետական լեզվով։ Նույն միջոցառման ժամանակ ելույթ է ունեցել նաև  ՀՀ-ում  ՉԺՀ դեսպանը։  Նա խոսել է իր  երկրի  պետական և  իր մայրենի   լեզվով՝ չինարեն։

www.168.am